Er zijn verschillende redenen waardoor je in de schulden kunt komen. Schulden ontstaan door de volgende zes oorzaken:
Aanpassing
Je staat op een kruispunt in je leven. Er is een grote verandering in je uitgaven of inkomen. Je bent getrouwd, gescheiden, weduw(e)(naar) of werkloos geworden, arbeidsongeschikt geraakt of je hebt kinderen gekregen of je krijgt opeens extra hoge (zorg)kosten door ziekte. De aanpassing aan deze nieuwe situatie is soms moeilijk of niet snel te realiseren (denk aan verhuizing of opzeggen contracten) en daarmee ontstaan schulden.
Compensatie
Je hebt een laag zelfbeeld, stress of negatieve gevoelens. Om je beter te voelen, doe je uitgaven die, tijdelijk, de pijn verminderen of die positieve gevoelens opleveren. Je compenseert als het ware de negatieve dingen met beloningen zoals kleding kopen om je bijvoorbeeld prettiger te voelen of om je naar de buitenwereld beter voor te doen dan je je voelt.
Overbesteding
Je hebt in principe genoeg geld en inkomsten, maar je hebt meer uitgegeven dan je te besteden hebt of je hebt teveel kredieten afgesloten en bent hierdoor in de financiële problemen gekomen. Je schuld is ontstaan door overbesteding.
Overleving
Als je maandelijkse inkomsten lager zijn dan het bedrag van je vaste uitgaven zoals huisvesting, energie en water, blijft er geen geld meer over voor je basisbehoeften zoals voedsel en kleding. Om te kunnen (over)leven moet je geld lenen. Dit worden ook wel overlevingsschulden genoemd.
Gedrag
Je hebt voldoende inkomsten, maar door je gedrag (nonchalance, jezelf of je budget overschatten, gok-, alcohol- of koopverslaving) kom je niet uit met je geld. De onderliggende problemen die de oorzaak van je gedrag vormen, moeten hierbij aangepakt worden.
Overig
Alle schulden die nog niet eerder genoemd zijn, vallen onder deze categorie. Bijvoorbeeld schulden die ontstaan door:
- Moeten terugbetalen uitkeringen of toeslagen
- Moeten overbruggen lange doorlooptijd aanvraag uitkering of toeslag
- Tekort aan kennis of vaardigheden: onwetendheid of lichamelijke, psychische of verstandelijke beperkingen
- Onvindbare of niet draagkrachtige ex-partner waardoor alle schulden geheel op jou verhaald worden
- Fraude, fouten, bedrog, valse voorwendselen of misdrijven